Uitgangspunten
Tijdens een reflectie kijkt de student terug op zijn/haar handelen in een bepaalde zorgsituatie, een bepaalde gebeurtenis of een enkel leerdoel. Dit leidt tot persoonlijke, professionele groei en ontwikkeling en uit zich in:
- ontwikkeling van kritisch en analytisch denkvermogen;
- toename verantwoordelijkheid voor eigen handelen in relatie tot de patiëntenzorg en de samenwerking met andere disciplines;
- waardering van ervaring- en praktijkkennis;
- beter kunnen verantwoorden van gemaakte keuzes;
- leren van eigen handelen en dat van anderen;
- beter onderbouwen van het beroepsmatig handelen;
- effect van eigen gedrag inschatten en zo nodig bijstellen.
Reflecteren vindt zoveel mogelijk plaats in de praktijk. Bij reflectie gaat het erom dat de student steeds terugkijkt en zichzelf vragen stelt over hoe hij/zij aan het werk is. Het gaat er dan niet zozeer om of het werk goed of niet goed gedaan is; dat gebeurt met evalueren. Het is juist belangrijk het beoordelen (evalueren) van het eigen handelen uit te stellen. Dit geeft ruimte voor zelfonderzoek waardoor de student meer leert over zijn/haar eigen handelen. Na evaluatie kan reflectie plaatsvinden. Dan kunnen er conclusies getrokken worden en doelen gesteld voor een volgende keer.
Reflecteren versus evalueren
Reflecteren:
- Je omschrijft de situatie en omgeving
- Je onderzoekt je gedrag
- Je stel jezelf vragen over het effect van je gedrag en je vaardigheden
- Je achterhaalt je motivatie of overtuigingen
- Je onderzoekt je dieper liggende drijfveren
Evalueren:
- Je beoordeelt de resultaten van je acties
- Je kijkt naar eigen houding en reactie
- Je kijkt naar houding en reactie van anderen
- Je kijkt welke factoren een rol hebben gespeeld
Methoden
Er zijn verschillende modellen en methoden om te reflecteren, zoals het model van Korthagen, de ABC methode (Activating event, Beliefs, Consequenses – Situatie, gedachten, gedrag en/of emoties), STARR-methode (Situatie, Taak, Aktie, Resultaat, Reflectie) en reflectie door vijf kennisbronnen (empirische kennis, ethische kennis, persoonlijke kennis, esthetische kennis, sociaal-politieke kennis).
Studenten mogen zelf een keuze maken voor de methode die ze hanteren en vormgeven aan de reflectie. Belangrijk is echter dat de volgende vijf elementen duidelijk herkenbaar zijn:
- Beschrijving van de ervaring
- Bewustwording
- Beïnvloedende factoren
- Leerrendement
- Alternatieven
Formulier
Download het formulier voor het toetsinstrument Zelfreflectie/-evaluatie.